Sera Gazı Protokolü, kapsam 3 emisyonlarını yukarı akış ve aşağı akış kaynaklarına ayırır.
Değer zinciri emisyonları olarak da adlandırılan Kapsam 3, ortalama bir işletmenin iklim etkisinin yaklaşık %90'ını oluşturur.
İşletmenizin emisyonlarını kapsamlı bir şekilde raporlamak ve azaltmak için, tam kapsam 3 emisyonlarınızı bilmeniz gerekir ve bunu başarmak için yukarı ve aşağı emisyon kaynaklarınızı hesaplamanız gerekir.
Kapsam 3 emisyonları nelerdir?
Kapsam 3 emisyonları, bir şirketin değer zincirinde meydana gelen tüm dolaylı emisyonlardır. Bu emisyonlar, şirketin ticari faaliyetlerinin bir sonucudur ancak şirketin sahip olmadığı veya kontrol etmediği kaynaklardan kaynaklanır.
CDP'ye göre, kapsam 3 emisyonları, ortalama bir şirketin emisyonlarının yaklaşık %90'ını oluşturmaktadır.
Yukarı ve aşağı emisyonlar nelerdir?
Ticari karbon emisyonlarını hesaplamak için en yaygın kullanılan çerçeve olan Sera Gazı Protokolü, kapsam 3 emisyonlarını yukarı ve aşağı kaynaklara ayırır.
Yukarı yöndeki emisyonlar, işletmenizin ürün veya hizmetlerinin üretiminden kaynaklanırken, aşağı yöndeki emisyonlar bunların kullanımından ve bertaraf edilmesinden kaynaklanır.
Yukarı akış emisyonları kapsam 3 kategorileri
Yukarı akış emisyonları, bir işletmenin satın aldığı veya kullandığı mal veya hizmetlerin üretimi sırasında ortaya çıkar. Örneğin: perakende işletmeniz ürünlerini üretmek için plastik kullanıyorsa, söz konusu plastiğin üretimi ve nakliyesinden kaynaklanan emisyonlar yukarı yöndeki emisyonlar olacaktır.
Aşağıdaki tablo, Sera Gazı Protokolü tarafından tanımlanan sekiz yukarı akış emisyon kategorisinin basitleştirilmiş bir versiyonunu içermektedir:
📦 Satın alınan mal ve hizmetler: Şirket tarafından satın alınan veya edinilen mal ve hizmetlerin çıkarılması, üretimi ve nakliyesi
🏢 Sermaye malları: Şirket tarafından satın alınan veya edinilen sermaye mallarının çıkarılması, üretimi ve nakliyesi
⛽️ Yakıt ve enerji ile ilgili faaliyetler: Henüz kapsam 1 veya kapsam 2'de sayılmayan şirket tarafından satın alınan veya edinilen yakıtların ve enerjinin çıkarılması, üretimi ve nakliyesi
🚙 Satın aldığınız ürün/hizmetlerin taşıma ve dağıtımı: Sahip olmadığınız araç ve tesislerde satın aldığınız ürün/hizmetlerin taşınmasından ve dağıtılmasından kaynaklanan emisyonlar
🗑 Operasyonlarda oluşan atıklar: Şirketinizden kaynaklanan katı atıkları ve atık suyu bertaraf eden ve arıtan diğer şirketlerden kaynaklanan emisyonlar.
🛩 İş seyahatleri: Çalışanları işle ilgili faaliyetler için uçak, tren, otobüs ve yolcu arabaları dahil olmak üzere diğer şirketlerin sahip olduğu veya işlettiği araçlarda taşımaktan kaynaklanan emisyonlar. Bu işe gidip gelmeyi içermez.
🏦 Yukarı akışlı kiralanan varlıklar: Halihazırda kapsam 1 veya kapsam 2'de yer almayan, raporlama yılında şirketiniz tarafından kiralanan işletme varlıklarından kaynaklanan emisyonlar. Bu yalnızca kiralanan varlıkları işleten şirketler (yani kiracılar) için geçerlidir.
Aşağı yönde Emisyonları Kapsam 3 kategorileri
Aşağı akış emisyonları, bir işletmenin ürün veya hizmetlerinin kullanımından veya elden çıkarılmasından kaynaklanır. Örneğin, şirketiniz makine üretiyorsa, bu makinenin kullanımından kaynaklanan emisyonlar aşağı yöndeki emisyonlar olarak kabul edilecektir.
🚛 Satılan ürünlerin taşıma ve dağıtımı: Sahip olmadığınız araç ve tesislerde ürünlerinizin şirketiniz ile son tüketici arasında taşınması ve dağıtılmasından kaynaklanan emisyonlar. Buna perakende satış ve depolamadan kaynaklanan emisyonlar da dahildir. Not: Satın aldığınız giden taşıma ve dağıtım hizmetleri, hizmeti satın aldığınız için yukarı yönlü taşıma ve dağıtıma dahildir.
⚙️Satılan ürünlerin işlenmesi: Başka bir şirket (ör. üreticiler) tarafından sattığınız ürünlerin işlenmesinden kaynaklanan emisyonlar. Bu, kullanımdan önce başka bir ürüne dahil edilmesi veya işlenmesi, dönüştürülmesi gereken tüm aracı ürünler için geçerlidir.
👤 Satılan ürünlerin kullanımı: Sattığınız mal ve hizmetleri kullanan tüketiciler ve ticari müşteriler tarafından oluşturulan emisyonlar.
☠️Satılan ürünlerin kullanım ömrü sonu: Sattığınız ürünlerin kullanım ömürlerinin sonunda elden çıkarılmasından ve işlenmesinden kaynaklanan emisyonlar. Bu, raporlama yılında satılan tüm ürünlerden beklenen toplam kullanım ömrü sonu emisyonlarını içerir.
🚛 Aşağı yönde kiralanan varlıklar: Sahip olduğunuz ve halihazırda kapsam 1 veya kapsam 2 emisyonlarınıza dahil olmayan diğer şirketlere kiraladığınız varlıklardan kaynaklanan emisyonlar. Kiralanan varlıkları (kiracıları) işleten şirketler, yukarı yönlü kiralanan varlıklar altında raporlama yapmalıdır.
👥 Bayilikler: Kapsam 1 veya kapsam 2'ye dahil olmayan işletme franchise'larından kaynaklanan emisyonlar. Franchise, başka bir şirketin mallarını veya hizmetlerini belirli bir yerde satmak veya dağıtmak için lisans altında faaliyet gösteren bir işletmedir. Franchise verenler için geçerlidir (yani, ticari markaların ve diğer hizmetlerinkullanımına ilişkin telif ücretleri gibi ödemeler karşılığında mallarını veya hizmetlerini başka kuruluşlara satması veya dağıtması için lisans veren şirketler). Franchise verenler, bu kategoride franchise operasyonlarından kaynaklanan emisyonları (yani franchise alanların kapsam 1 ve 2 emisyonlarını) hesaba katmalıdır. Franchise alanlar (yani franchise işleten ve bir franchise verene ücret ödeyen şirketler), kapsam 1 ve 2'ye dahil etmemişlerse, kontrolleri altındaki operasyonlardan kaynaklanan emisyonları bu kategoriye dahil etmelidir.
💰Yatırımlar: Halihazırda kapsam 1 veya kapsam 2'de yer almayan, şirketinizin yatırımlarıyla ilgili emisyonlar. Bu, yatırımcılar (yani kar elde etmek amacıyla yatırım yapan şirketler) ve finansal hizmet sağlayan şirketler için geçerlidir. Yatırımlardan kaynaklanan emisyonlar, yatırım yapılan şirketteki orantılı yatırım payınıza göre şirketinize tahsis edilmelidir. Finansal yatırımlar 4 türe ayrılır:
Sermaye yatırımları
Borç yatırımları
Proje finansmanı
Yönetilen yatırımlar ve müşteri hizmetleri
Değer zinciri emisyonlarınızı yönetmek için önce bunları ölçmeniz gerekir. Ancak bu emisyonları manuel olarak hesaplamak, zaman alan ve insan hatasına açık bir süreçtir.
İşletmeler, manüel hesaplamalar yerine, değer zinciri emisyonlarınız hesaplamak, raporlamak ve azaltmak için yazılım tabanlı karbon muhasebesini kullanabilir.
Captanomy Platform'u kapsamlı, otomatikleştirilmiş ve bilim destekli bir karbon muhasebesi sağlayıcısı olarak, işletmenizin değer zincirindeki yukarı ve aşağı emisyonlar dahil olmak üzere tam karbon ayak izini verimli bir şekilde hesaplamasını çok kolay hale getiriyor